Co to jest DRS w F1?

DRS, czyli Drag Reduction System, to ruchoma część tylnego skrzydła w bolidach Formuły 1. Wprowadzono ją w 2011 roku, żeby ułatwić wyprzedzanie podczas wyścigów i dodać więcej akcji na torze.

System pozwala kierowcy na chwilowe zmniejszenie oporu powietrza, co zwiększa prędkość auta na prostych. DRS jest jedynym legalnym, ruchomym elementem aerodynamicznym według przepisów F1.

DRS pojawił się, bo wyprzedzanie stało się bardzo trudne przez coraz większą siłę docisku i skomplikowaną aerodynamikę bolidów. Manewry wyprzedzania były rzadkością, a FIA (organizacja zarządzająca F1) postanowiła coś z tym zrobić. DRS miał dodać więcej manewrów na torze i sprawić, żeby walki o pozycje były ciekawsze. Od momentu wprowadzenia stał się ważnym elementem strategii podczas wyścigów.

Jak działa DRS?

DRS polega na zmianie kąta górnej klapy tylnego skrzydła. Po wciśnięciu przycisku na kierownicy, klapa się podnosi i powietrze łatwiej przepływa przez to miejsce. Dzięki temu samochód stawia mniejszy opór, może szybciej jechać na prostych i łatwiej wyprzedzać.

W praktyce aktywacja DRS zwiększa prędkość na końcu prostej nawet o 10-15 km/h, co ma duże znaczenie podczas rywalizacji.

DRS wyłącza się automatycznie, jeśli kierowca naciśnie hamulec. To konieczne, bo w zakrętach pełny docisk aerodynamiki jest potrzebny do utrzymania przyczepności. Jeśli DRS byłby aktywowany w zakrętach, sportowiec mógłby stracić kontrolę i wypaść z toru.

System jest sterowany hydraulicznie, a jego obsługa polega na naciśnięciu przycisku, ale trzeba to zrobić we właściwym momencie.

Dlaczego wprowadzono DRS?

Głównym celem wprowadzenia DRS było poprawienie liczby wyprzedzeń. Wcześniej, przez zaawansowaną aerodynamikę, bolidy generowały tzw. "brudne powietrze", które znacznie utrudniało jazdę za innym samochodem. Stąd było coraz mniej wyprzedzeń, co odbijało się na atrakcyjności rywalizacji.

FIA próbowała wcześniej rozwiązać problem przez zmiany w przepisach. Na przykład w 2009 roku uproszczono budowę samochodów.

Największy wzrost liczby wyprzedzeń nastąpił jednak po zakazie tankowania w trakcie wyścigu. DRS miał być dodatkowym narzędziem, które w praktyce zwiększa emocje i liczbę manewrów na torze.

Jak dokładnie używa się DRS?

Użycie DRS na torze jest dokładnie regulowane. Ruchome skrzydło może zmieniać ustawienie tylko w odpowiednich sytuacjach — wszystko po to, by zapewnić bezpieczeństwo i ciekawą rywalizację. Przez to system wymaga od kierowców właściwego wyczucia oraz szybkiej decyzji, kiedy go uruchomić.

Elektronika bolidu pilnuje, kiedy można włączyć lub wyłączyć DRS. Podjęcie decyzji trwa ułamek sekundy, a źle wybrany moment może spowodować utratę kontroli lub niwelację przewagi nad innym zawodnikiem.

Aktywacja tylnego skrzydła — krok po kroku

1. Kierowca zbliża się do tzw. strefy DRS (długa prosta).

2. Wciska przycisk na kierownicy — górna klapa tylnego skrzydła się unosi.

3. Bolid stawia mniejszy opór i nabiera prędkości.

4. Gdy tylko wciśnięty zostanie hamulec lub puszczony przycisk, DRS zamyka się — skrzydło wraca na swoje miejsce.

Ile daje DRS?

Dzięki DRS bolid może być szybszy na końcu strefy nawet o 10-15 km/h. Choć to może wydawać się niewiele, w F1 to duża przewaga.

Z aktywnym DRS łatwiej jest dogonić zawodnika przed sobą i podjąć próbę wyprzedzenia, zwłaszcza w połączeniu z jazdą w "tunelu aerodynamicznym", gdzie opór jeszcze bardziej spada.

Zasady korzystania z DRS w F1

Nie można używać DRS wszędzie i kiedy się chce. Są bardzo konkretne reguły, które mają zapewnić bezpieczeństwo i wyrównane szanse dla wszystkich. Te zasady są często aktualizowane, by system był sprawiedliwy i bezpieczny.

Gdzie i kiedy kierowca może użyć DRS?

• Można używać DRS tylko w specjalnych strefach na torze (proste odcinki oznaczone jako DRS Zone).

• Przed każdą taką strefą znajduje się punkt pomiarowy (Detection Point).

• DRS włączyć może tylko kierowca jadący nie dalej niż 1 sekunda za rywalem w tym punkcie.

Dzięki temu wyprzedzanie wymaga wysiłku, bo trzeba wcześniej zbliżyć się do innego samochodu. Lokalizacja stref DRS zmienia się zależnie od toru.

Warunki aktywacji DRS

• Kierowca musi być maksymalnie 1 sekundę za innym bolidem w punkcie pomiaru.

• DRS jest dostępny dopiero po jednym okrążeniu od startu lub restartu wyścigu (od 2024 roku — wcześniej były to dwa okrążenia).

• Jeżeli na tor wyjedzie samochód bezpieczeństwa lub wirtualny samochód. bezpieczeństwa, system jest wyłączany. To samo tyczy się złych warunków pogodowych (np. deszcz).

• Nie można używać DRS w sektorach objętych żółtą flagą.

Jak DRS zmienił wyścigi F1?

Od 2011 roku DRS wpłynął na styl i przebieg wyścigów. Zwiększył liczbę wyprzedzeń, bo dał szansę atakować w miejscach, gdzie kiedyś było to bardzo trudne lub wręcz niemożliwe. Dzięki temu każde Grand Prix jest ciekawsze i bardziej nieprzewidywalne.

DRS nie tylko zwiększył liczbę manewrów, ale też zmusił zespoły do zmiany podejścia do strategii na torze, planowania pit stopów i zarządzania oponami.

Wyprzedzanie z DRS — jak to wygląda?

• Kierowca musi zbliżyć się do auta przed nim na mniej niż sekundę przed punktem detekcji.

• Przy aktywacji DRS kluczowy jest wybór odpowiedniego momentu. Zbyt wcześnie może nie dać efektu, zbyt późno — szansa przepadnie.

• Broniący się kierowca może specjalnie zwalniać w zakręcie, by nie pozwolić rywalowi zbliżyć się w punkcie pomiarowym.

Wybrane statystyki dotyczące DRS

Liczba wyprzedzeń wzrosła prawie dwukrotnie odkąd wprowadzono system, a ponad połowa manewrów w ostatnich latach odbywa się właśnie z jego pomocą.

DRS a inne systemy wspomagające

Formuła 1 korzysta z wielu nowoczesnych technologii oprócz DRS. Jednym z głównych jest ERS, czyli Energy Recovery System, który odzyskuje energię z hamowania i spalin, by chwilowo zwiększyć moc silnika. Te systemy działają osobno, ale umiejętne ich wykorzystanie równocześnie daje duży efekt na prostej.

DRS vs ERS — różnice

Jak DRS współdziała z innymi systemami?

• Łączenie DRS i ERS daje najlepszy efekt przy próbie wyprzedzania.

• DRS wpływa na zużycie opon (dzięki większej prędkości można szybciej nadrobić czas lub atakować).

• Wszystko monitorują inżynierowie — podpowiadają kierowcom, kiedy najlepiej użyć systemu.

Kontrowersje wokół DRS

Od początku system DRS wzbudzał mieszane odczucia. Jedni chwalą go za to, że dodał emocji i wyprzedzań, inni uważają, że przez niego wyścigi są mniej "prawdziwe", a wyprzedzanie jest za łatwe.

Dyskusje cały czas trwają. Chodzi o to, czy F1 powinna opierać się wyłącznie na umiejętnościach kierowcy, czy też wykorzystywać tego typu technologie dla widowiska.

Pojawiają się także zastrzeżenia dotyczące bezpieczeństwa, bo nagła zmiana siły docisku w czasie jazdy z dużą prędkością bywa niebezpieczna. FIA może wyłączyć system w razie złych warunków lub zagrożenia.

DRS a sportowa rywalizacja

Część kierowców i ekspertów uważa, że DRS zbyt mocno ułatwia wyprzedzanie, co zmniejsza znaczenie umiejętności zawodnika. Były kierowca F1 Marcus Ericsson porównał F1 i IndyCar (gdzie nie ma DRS) i stwierdził, że w amerykańskiej serii walka o pozycję jest bardziej zacięta, bo każde wyprzedzanie trzeba wypracować w zakrętach, nie na prostej dzięki technologii.

Bezpieczeństwo DRS

• Przy aktywnym DRS gwałtownie spada docisk — ryzyko utraty kontroli.

• System wyłącza się przy hamowaniu, trudnych warunkach lub gdy na torze pojawia się samochód bezpieczeństwa.

• FIA może tymczasowo zabronić używania DRS, jeśli zrobi się niebezpiecznie.

Przyszłość systemu DRS

DRS jest stosunkowo nowym rozwiązaniem w historii F1, ale już kilka razy zmieniono zasady jego używania, by lepiej go dostosować do obecnych realiów i dbać o bezpieczeństwo. Na przykład teraz można go aktywować szybciej po starcie niż kilka lat temu, a liczba stref DRS na poszczególnych torach potrafi się zmieniać co sezon.

Pojawia się pytanie, czy DRS zostanie na stałe w F1. System spełnił swój cel, ale niektórzy chcieliby, by wyprzedzanie zależało tylko od kierowcy. Pojawiają się pomysły ograniczania stref DRS albo wprowadzenia nowych technologii wspomagających wyprzedzanie w bezpieczniejszy sposób.

Najważniejsze zmiany wokół DRS w ostatnich latach

• Czas dostępności po starcie skrócono do 1 okrążenia (wcześniej było to 2 okrążenia).

• Zmieniano liczbę i miejsca stref na niektórych torach, by testować różne warianty wyścigów.

• Ciągle analizuje się dane i opinię kierowców, by wprowadzać kolejne poprawki.

Ciekawostki i znane akcje z DRS

DRS odegrał kluczową rolę w wielu wyścigach F1, często decydując o zwycięstwie lub miejscach na podium. Przykładowo:

• Malezja 2017 — Lewis Hamilton wykorzystał DRS, by wyprzedzić Bottasa i wygrać wyścig.

• Austria 2020 — Max Verstappen dzięki DRS wygrał pojedynek z Leclerciem.

• Abu Zabi 2021 — finałowy pojedynek Verstappena z Hamiltonem zakończony mistrzostwem po świetnym użyciu DRS.

Co sądzą kierowcy o DRS?

Opinie są podzielone:

• Lewis Hamilton i Max Verstappen umiejętnie korzystają z DRS i dzięki niemu odnoszą sukcesy.

• Niektórzy, tacy jak Marcus Ericsson, uważają, że wyprzedzanie robi się przez DRS "zbyt łatwe", a F1 traci przez to na czystości rywalizacji.

• Kierowcy zgadzają się, że skuteczne korzystanie z DRS wymaga odpowiedniej strategii i wyczucia czasu.

System DRS wymaga nie tylko techniki, ale też planowania — a przez to na dobre wpisał się w rywalizację F1 i zapewne nadal będzie wywoływał emocje oraz dyskusje wśród kibiców.