Poradnik zakupowy: Kołnierze HANS i Hybrid

Kołnierze ochronne FHR (Frontal Head Restraint) to element, który na stałe odmienił bezpieczeństwo w motorsporcie. Dziś trudno wyobrazić sobie start w rajdzie lub wyścigu bez HANS-a lub Hybrida – jeszcze kilkanaście lat temu obowiązek ich stosowania budził wątpliwości wśród kierowców Formuły 1.

Rolą kołnierza jest ochrona kręgosłupa szyjnego podczas nagłego zderzenia. Urządzenie ogranicza gwałtowny ruch głowy względem tułowia, pochłaniając ponad 80% sił działających na szyję. To różnica, która często decyduje o zdrowiu lub życiu.

Na co zwrócić uwagę przy zakupie?

Homologacja FIA 8858-2010

To jedyna obowiązująca norma dla urządzeń FHR. Każdy kołnierz używany w zawodach musi ją posiadać. Starsze normy mogą nie być dopuszczone do startu.

Typ kołnierza: HANS vs Hybrid

HANS – klasyczna konstrukcja zakładana od tyłu przez szyję, oparta na obojczykach i ramionach.

Hybrid – nowsze rozwiązanie noszone jak plecak, z podwójnymi paskami w układzie trójkąta.

• HANS chroni przede wszystkim przed uderzeniami czołowymi.
• Hybrid zabezpiecza również przed uderzeniami bocznymi – najczęstszymi w sporcie samochodowym.

Rozmiar (obwód szyi)

Kołnierze produkuje się w rozmiarach M i L. Dobór opiera się na obwodzie szyi zawodnika. Kołnierz nie może być zbyt luźny ani zbyt ciasny.

Zmierz szyję i porównaj wynik z tabelą producenta.

Kąt nachylenia ramion

• 20° – standard do rajdów, wyścigów torowych, driftu
• 30° lub 40° – do bolidów, gdzie pozycja kierowcy jest bardziej leżąca

W systemie Hybrid kąt nie ma znaczenia – konstrukcja działa poprawnie w każdej dyscyplinie.

Materiał konstrukcji

• Tworzywo sztuczne – około 950–1000 g, cena od 1200 zł.
• Carbon – 450–600 g, nawet 4–5 razy droższy.

Lżejszy kołnierz oznacza mniejszy nacisk na obojczyki i większy komfort podczas długiej jazdy.

Typ klipsów w kasku

Do wyboru są dwa standardy:

• Tradycyjny klips HANS – docisk sprężynowy, standard w większości kasków FIA.
• M61 (Simpson) – szybkozłączka z linką do natychmiastowego wypięcia.

💡 Wskazówka: Najwygodniej kupić kask z fabrycznie zamontowanymi klipsami. Montaż później jest możliwy, ale wymaga precyzji.

Kompatybilność z pasami i fotelem

HANS wymaga pasów 6- lub 8-punktowych o szerokości 2 lub 3 cale. Najlepiej współpracują modele przewężane (3 cale przy klamrze → 2 cale na ramionach).

Hybrid działa praktycznie z każdym fotelem i pasami – nie wymaga wersji „HANS Friendly”.

Rodzaje kołnierzy FHR

Urządzenia FHR stały się powszechne dzięki dopracowaniu konstrukcji, spadkowi cen oraz licznym spektakularnym wypadkom, w których uratowały życie kierowcom. Dziś podstawowy kołnierz można kupić już za około 1200 zł.

HANS (Head and Neck Support System)

Klasyczna konstrukcja, od której wszystko się zaczęło. Opiera się na ramionach, a paski łączą go z kaskiem. Pod ramionami znajdują się poduszki zwiększające komfort.

Zalety:

• ✅ Sprawdzone rozwiązanie z wieloletnią historią
• ✅ Szeroki wybór modeli i cen
• ✅ Dostępność części i akcesoriów
• ✅ Niższa cena niż Hybrid

Wady:

• ❌ Chroni głównie przed uderzeniami czołowymi
• ❌ Nacisk na obojczyki może być problematyczny przy wcześniejszych urazach
• ❌ Mniej wygodny przy wsiadaniu i wysiadaniu z auta
• ❌ Wersje plastikowe są dość ciężkie (ok. 1 kg)

Dla kogo: większość kierowców rajdowych i torowych, szczególnie amatorzy i średniozaawansowani.

Hybrid (Simpson i inne)

Nowocześniejszy system opracowany w USA. Konstrukcja przypomina lekki plecak, a paski w układzie trójkąta stabilizują głowę przy uderzeniach z różnych stron.

Zalety:

• ✅ Ochrona czołowa i boczna
• ✅ Brak nacisku na obojczyki
• ✅ Można nosić poza samochodem
• ✅ Działa z każdym fotelem i pasami
• ✅ Brak konieczności wyboru kąta nachylenia

Wady:

• ❌ Znacznie wyższa cena
• ❌ Wymaga wiedzy przy poprawnym montażu pasków
• ❌ Mniej popularny w Europie – mniejsza dostępność serwisu
• ❌ Do działania wymaga obrócenia klipsów w kasku o 40°

Dla kogo: kierowcy profesjonalni, osoby po kontuzjach obojczyków, zawodnicy startujący w wielu dyscyplinach.

💡 Wskazówka: Jeśli masz problemy ortopedyczne lub dyskomfort od nacisku na ramiona, Hybrid może być jedyną bezpieczną opcją.

Kołnierze kartingowe (bez homologacji FHR)

Miękkie kołnierze z pianki, stosowane wyłącznie w kartingu. Chronią przed otarciami i lekkimi uderzeniami – nie są urządzeniami FHR!

Zalety:

• ✅ Niska cena
• ✅ Wysoki komfort
• ✅ Wystarczające do kartingu halowego i amatorskiego

Wady:

• ❌ Brak homologacji FIA
• ❌ Nie nadają się do samochodów
• ❌ Nie chronią kręgosłupa szyjnego jak HANS/Hybrid

Dla kogo: zawodnicy kartingowi, dzieci i amatorzy.

Popularne marki i modele

Simpson

• Simpson HANS III 20° – lżejszy, nowoczesny HANS (ok. 800–850 g)
• Simpson Hybrid Sport – 20% lżejszy niż poprzednie generacje (ok. 5400–5700 zł)
• Hybrid Pro Lite – topowy model carbonowy
• Hybrid S – z wydłużonym zagłówkiem dla maksymalnej stabilizacji

Stand21

• Stand21 Club – najtańszy model carbonowy (ok. 1184 zł)
• Stand21 Racing II – hit sprzedaży, świetny stosunek ceny do jakości
• Stand21 Hi-Tech – topowa półka

Sparco (modele kartingowe)

• Sparco Tondo – okrągły kołnierz
• Sparco Ovale – profilowany owalny
• Sparco Tondo Kart – wersja dla dorosłych i dzieci

💡 Wskazówka: Najlepszą dostępność części i serwisu w Polsce mają Simpson i Stand21.

Przedział cenowy

Budżet (do 1500 zł)

Podstawowe HANS-y z tworzywa lub kompozytu.

Co determinuje cenę:

• Materiał: plastik lub żywica
• Waga: około 1000 g
• Podstawowe poduszki pod ramiona

Przykłady:

• Stand21 Club
• Simpson HANS III (wersje podstawowe)

Klasa średnia (1500–3500 zł)

Lżejsze, wygodniejsze kołnierze HANS z lepszych materiałów.

Co determinuje cenę:

• Kompozyty lub pierwsze wersje carbonowe
• Waga: 700–850 g
• Lepsze poduszki i ergonomia

Segment premium (powyżej 3500 zł)

Topowe konstrukcje carbonowe oraz wszystkie modele Hybrid.

Co determinuje cenę:

• Full carbon: 450–600 g
• Technologia Hybrid z paskami stabilizującymi
• Najwyższa jakość wykonania

Przykłady:

• Stand21 Hi-Tech
• Simpson Hybrid Sport / Pro Lite

Akcesoria:

• Żelowe nakładki (komfort w długich wyścigach)
• Gumowe klipsy przeciw zsuwaniu pasów
• Paski zamienne i zestawy serwisowe
• Klipsy M61 jako ulepszenie tradycyjnych zaczepów

💡 Wskazówka: Różnica 400–500 g między plastikowym a carbonowym HANS-em jest ogromna po kilku godzinach jazdy.

Podsumowanie

Kołnierz FHR to jeden z najważniejszych elementów wyposażenia kierowcy. Wybór między HANS a Hybrid zależy od budżetu, dyscypliny oraz indywidualnych potrzeb. HANS jest tańszy i wystarczający dla większości zawodników. Hybrid zapewnia najszerszą ochronę i komfort, ale sporo kosztuje.

Pamiętaj, że kołnierz działa prawidłowo tylko z:

• kaskiem z homologowanymi klipsami,
• prawidłowo dobranymi pasami 6- lub 8-punktowymi,
• odpowiednią regulacją długości pasków.

Jeśli kołnierz brał udział w poważnym wypadku – wymień go. Uszkodzeń strukturalnych często nie widać gołym okiem.

Najczęstsze pytania (FAQ)

Czy kołnierz FHR jest obowiązkowy?

W większości serii FIA oraz polskich mistrzostw – tak. Sprawdź regulamin konkretnych zawodów.

Czym różni się szybkozłączka M61?

M61 pozwala wypiąć kołnierz jednym ruchem za linkę. To szybsze i wygodniejsze rozwiązanie niż klasyczne zaczepy HANS.

Czy Hybrid jest lepszy niż HANS?

Hybrid oferuje większą ochronę i komfort, zwłaszcza przy uderzeniach bocznych. Jednak kosztuje znacznie więcej. Dla większości amatorów HANS jest w pełni wystarczający.

Czy mogę malować kołnierz?

Tylko zgodnie z instrukcjami producenta i wyłącznie farbami zgodnymi z normami FIA. Nigdy nie maluj nagumowanej powierzchni, która współpracuje z pasami.